Anlatmayı bıraktım uzun süredir

Ali Türkan - Ocak/Mart 2001   t?m yaz?lar?

---

İlk mektup

Merhaba Necdet Şen…

Alt kattakiler sado - mazo muhabbete başladılar gene; gel de uyu. Hoş uyumak gibi bir niyetim de yok ya. Daha uzun bir zaman kendime acıma ve ruhumu şeytana satmamış olmanın gururu arasında gidip geleceğim.

Şimdilik kamyon şoförlüğü yapıyorum, önümüzdeki ay da başka bir iş bakarım. Hem, okuyamadık abi, hem de başarılı olmanın bedelini ödemek istemedik. Başarısız olmanın bedelini de çatır çatır, sevdikleri ödetiyor adama. Hemen vaz geçiyorlar senden. Kendi yükünden birazını onlara aktarmaya çalışınca anlıyorsun sana ne kadar değer verdiklerini…

Önce, şişirdikleri ve inancını yitirdiğin için "nakte" çevirmediğin yeteneklerini sorguluyorlar. Ne sorgulaması be! Yaftaları hazır: Tembellik… Sonra da seni başkalarından ayırdığına inandığın, biraz da nam olsun diye sıkı sıkı sarıldığın zavallı prensiplerini. Ve sen, "yaşam sevdiklerimin yüreğindeki yerim" türünden bir sazanlıkla sıkı sıkı sarılmaya çabalarken bir şeylere, şeytanın bile aklına gelmeyecek gerekçelerle çıkıp gidiyorlar yaşamından. Bunun adına da sevda diyorlar, iyi mi? Sevgiye inanmayalım mı yani?

İstanbul'da saat beşe geliyor. İstediğin kadar uğraş; benden bir saat önce "az uyumuş" olacaksın. Ya da ben bir saat daha fazla kahrımdan gebereceğim Berlin'de.

Üç tane veledi adam gibi büyütme türünden bir derdim olduğu için, kaçıp gidemiyorum da başımı alıp. Oysa oralara gelmem ve birinin gözlerine bakarak birkaç soru sormam gerekiyor.

Madem ki uykusuzuz ikimiz de, sıra sende. Anlat istersen.

Ali - 26 Ocak 2001 (03:59)

Sen yoksa ben misin?

Merhaba Ali.

Olur şey değil, şaşılacak bir şekilde benzer cümlelerle konuşuyoruz. Ya da ben, kendi hayatımı tek ve benzersiz zannederken, feci şekilde yanılıyorum.

Mektubunu hemen yanıtlayamadım, çünkü "teşekkürler Ali, bizi izlemeye devam ediniz" mealinde bir iki standart sözle geçiştirmek istemedim.

"Önce, şişirdikleri ve inancını yitirdiğin için nakte çevirmediğin yeteneklerini sorguluyorlar" diyorsun. Benim yaşantımda da tıpatıp böyle oluyor. En yakınımdaki insanlara okutamıyorum, dünyanın diğer ucundaki insanların fark edip sevdiği cümlelerimi.

Oysa ben özellikle en yakınımdakiler okusun ve bir parçacık da olsa yüreğimin içindekileri görebilsin diye yazıp çizdim şunca yıl. Ve ne yaparsam yapayım onlara ulaşamadığımı gördüğüm için umutsuzluğa kapılıp terk ettim her şeyi.

Terk ettiğim, toplumdu aslında. Bana kim olmamı ne olmamı ve nelere boyun eğmemi her adımda ve her kıpırtıda dikte eden, ama gereksindiğim sevgiyi şefkati içtenliği ısrarla ve kıskançlıkla esirgeyen toplum. Yani ailem, yani yakın arkadaşlarım, yani sevgilim, eşim, dostum, konu-komşum.

Adına 'okur 'denen görünmez, elle tutulamaz, karşılıklı bakışıp muhabbet edilemez, sadece uzaktan uzağa varlığını hissettiğin ya davar olduklarını var saydığın hayaletlerle avunamaz oluyorsun bir gün. Ve kim ne derse desin, bir eser yarına kalmak için değil, şu an ve şurada bir nebze benimsenmek ve "peki, kal burada" onayını alabilmek için kaleme alındığını anlıyorsun için acıyarak.

Şimdi de zaman zaman "sitenizi daha önce de görmüş ve es geçmiştim, ama her yerde sizden bahsedilince tekrar baktım ve çok beğendim. Şimdi yeni takıntım oldunuz" türünden mesajlar aldığım oluyor. Yani gelip geçici modalar silsilesinde bir halka. Derinden hissediyorum, bir gün yine ansızın terk edip gideceğim maymun iştahlı hercai okurlarım gazetelerde başka mostralıklar görüp ilgilerini onlara yönelttiği, gerçekten sevenler de sevgilerini dile getirmekte gevşek davrandığı için.

Çünkü ben yarına kalmak adına değil, bu dünyada sevgi varsa eğer, bunu hemen şimdi görmek için yazıp çiziyorum; ama eğer yoksa, nafile yere aldanmak da istemiyorum. Felsefem kısaca şu: "Burada değilse nerede ve şimdi değilse ne zaman?" Gerisi lâftan ibaret.

Dostlukla…

Necdet - 27 Ocak 2001 (05:00)

Sessizce çıkıp gitmediler hayatımdan

Merhaba Necdet.

Kimbilir, belki de aynı sorulara yanıt aradığımız için, şaşılacak bir şekilde "benzer cümlelerle" konuşuyoruz. Aynı mecalsizlikle, yataktan çıkmak için bahaneler arıyoruz. Sevenlerimiz, sevgilerini dile getirmekte gevşek davrandıkları ve bir de "inanmadın sevgime" diye seni suçladıkları için, sevgiye inanmama eğilimi daha ağır basıyor yaşamımızda.

Kimbilir, belki de yalnızca ve hâlâ sevgiye inandığımız için ayaklarımızın altındaki tabureye bir tekme atmıyoruz. Bu yüzden, gömüldüğümüz yerden arada bir başımızı kaldırıp, başkalarının "hayat" demekte ısrar ettiği o gürültüye karışıyoruz. Kendimizden ve dünyadan umudu kesmemişiz demek ki.

Burada ve şimdi değilse bile, "elbet bir yerde bir gün karşına çıkacak" bir şey için kendini paralamaya değer mi? Değiyor demek ki. Yoksa her seferinde beynimizden, bedenimizden, yüreğimizden böyle cömertçe harcayabilir miydik? Ve her seferinde, inzivada arayabilir miydik kaybettiklerimizi.

Haklısın: Bu yataktan çıkmak, göbeğimizi eritmek, kitaplar yazmak, dünyayı gezmek, damdan düşer gibi kızlara aşık olmak, Yunan adalarından birinde tango yapmak, Arjantin'de halay çekmek ve hatta köşe yazarlarıyla kavga etmek gerekiyor yaşadığına inanman, inanmaları için. İyi de, bunlardan hangisini gerçekten -sen ya daben- istiyoruz?

Hafta sonları pikniğe çıkanların, yataktan çıkmak istemeyenler üstündeki bu hegemonyası nedir? Neden "onlar" yaşıyorlar da, onların piknik yaptıkları bir sürede, evreni şööle bi dolaşıp gelen biri, kendini mezara gömmüş oluyor? İnzivana gelip, sana "kalk oğlum şu yattığın yerden, bak çiçekler, kuşlar" gibi herzeleri yumurtlayanlar, neden seni rahatsız etmelerini bir de iyilikmiş gibi sokuşturmaya kalkıyorlar? Neden bunları bilmeyecek kadar geri zekâlı sanıyorlar seni? Hem bu sorular, hem de yanıtları o kadar çok ki.

Artık bu sorulardan sıkıldım ve bunlara yanıt vermek için harcadığım enerjiye de üzülür oldum. Göbeğim beni rahatsız etmiyor, beğenmeyen kızına almasın. Yazdıklarımın, yaptığım işlerin piyasa değerini öğrenmek istemiyorum, ben yapabildiğimin en iyisini yapıyor, yaptığımın da en iyisi olduğuna inanıyorum. Zaten yazmadan duramadığım, anlatacak bir şeylerim olduğu için yapıyorum o işi de. Belki ayıp ama birilerinin anlattıklarımı dinleyip dinlememesi pek umurumda değil. Ne şöhret gibi bir derdim var, ne de beni böyleyken kabullenmeyen bir topluma, başka bir kimlikle girme derdim. Nasıl olsa o toplum seni de yaptıklarını da istediği gibi, kendi kalıplarına sıkıştırarak kabullenecek ancak.

En yakın arkadaşı Vâ Nû kavgayı bıraktı diye, "Salkımsöğüt" şiirini yazan Nazım'ı alalım istersen örnek olarak. Bir inat biçimine dönüştürdüğü ve bu yüzden ağır bir bedel ödediği dünya görüşü bir kenara itilip, salt şair kimliğiyle anılır oldu. Israrla, "ben hiç bir zaman solcu olmadım" deme küçüklüğünü (elbette solcu olmak değil burada kıstas, yalnızca bir insanın bunu diyecek kadar korkması) gösteren bir "sanatçı", onun vatandaşlığa tekrar alınması için uğraşanların başında geliyor.

Kimler Nazım'ı vatandaşlığa alacak olanlar? MHP'li, ANAP'lı, DSP'li milletvekilleri. İşte dünyayı değiştirebileceğine inanan ve ısrarla Türk dilinin en iyi şairi denilen bir adamı getirdikleri yer. Sağlığında bugünkü politikacıların ağalarına posta koymuş bir adam, şimdi o posta koyduklarından daha "kalitesiz" olanların şefaatine muhtaç duruma getiriliyor. Birileri, "Nazım'ı Türk vatandaşlığına döndüren adam" ünvanına sahip olabilmek için bunları yapıyor ve ağızlarını her fırsatta Nazım ile açanların gıkı bile çıkmıyor.

Sence bu toplumla "barışık" yaşamak ayıp değil mi? Peki "kalıcı" olmak korkutmuyor mu seni? Sağlığında yüzüne bile tükürmeyeceğin insanlar, sen öldükten sonra etinden, sütünden, yününden böylesine faydalanacaklar belki de. Anlamsız gelmiyor mu her şey? Hele "yarına kalmak" adına bir şeyler yapmak.

Senin "Bacı" romanının, düşük yoğunlukta savaş gibi tartışıldığı günleri hatırlıyorum. Sen neler anlatmak istedin, kimler neler anladılar? Mutlaka ne "satılmışlığın" kalmıştır, ne de "düzenin maşası" olman. Daha da kötüsü selâm bile vermeyeceğin bir sürü adamdan da övgü dolu mektuplar almışsındır. Hatta en kötüsü, herkes kendi işine yarayacağı biçimde kullanmıştır yaptığın işi.

Ya sonrası? Dostlukların, sevdaların, yaşamına girip çıkan diğer insanlar? Hepsinde bir, kendilerinden o güne kadar ne esirgendiyse, senden alma telâşı olmadı mı? Bu yüzden ve salt yakınında kalsınlar diye başkası gibi davranmak zorunda hissetmedin mi kendini?

Benim yaşamımda da bir sürü, "ah seni on yıl önce tanıyacaktım ki" diyen kadınlar oldu. Kendime dangalakça övünme payı çıkarırken, söylediklerinden, on yıl önce yaşadıklarının bedelini bana ödetmeye kalktıklarının farkına vardım her seferinde. Ve yoruldum. Doğrularını dikte etmeye kalkan dostlardan, sevişirken aynaya bakan ve bedenlerini bir lütuf gibi sunan kadınlardan, kafalarının içindekileri anlama çabamı, kendi meziyetleriymiş gibi gören insanlardan sıtkım sıyrıldı. Onları eğlendirmekten de, her fırsatta bana yükledikleri sorunlarını taşımaktan da bunaldım ve kabuğuma çekildim.

Maalesef sessizce çıkıp gitmediler yaşamımdan. Beni suçlayacak ve benim ısrarla, neden zamanında, onlar beni ilgilendirirken söylenmediğini anlamaya çabaladığım bir şeyler buldular hep.

Gene de, göğsümü gere gere "sevgi var" diyorum. Var da benim arayacak mecalim kalmadı artık.

Dostlukla.

Ali - 28 Ocak 2001

Hafiften depresifim

Merhaba Necdet.

İnsanın ölmediğine dair inancımı her seferinde pekiştirdiğin için minnettarım sana. Sağol. Paylaşılacak pek bir şey yok. Gönül işleri. Ve her yiğit bir başına hakkından gelmeli bunların. Bir de, taaa çocukluğumdan beri, zayıf düştüğüm anlarda, bir derdimi, bir özlemimi anlatmaya çabalarken, hep "aaa benim de" diye sözümü kesti yakınımdakiler. En çaresiz anlarımda bile konunun kendileri olduğunu hatırlattılar bana. Ben de anlatmayı bıraktım uzun süredir.

Ayrıntıların bir önemi yok. Hepimizin yaşadığı şeyler. Bir kadına uzun zamandır anamı ağlatacak bir mektup yazması ve içimde en ufak bir şüphe bırakmaması için yalvarıyorum neredeyse ve bunu esirgiyor benden. Eee yaşamı da onun yüreğindeki yerim olarak algıladığım için, ufaktan ufaktan ölüyorum.

Bu günler geçer ve eskisinden daha güzel çıkarım ortaya. Freud babanın da dediği gibi "yaratıcılığa dönüşür".

Ağzımda bir küfür yuvarlana yuvarlana büyüyor. Edildiği zaman duyduğum en dehşetli küfür olacak. Tüm gayretim o küfrü etmemek.

"Sorular, sorular, sorular" başlıklı yazını okudum. Küfür etmeden de oluyormuş (ya da kabul edersen, şimdiye kadar duyduğum en şık küfürleri sıralamışsın). Girdiğim en zor sınavlardan biriydi ve "sanırım- alnımın akıyla çıktım. Yüreğine, bileğine, aklına sağlık. Dünyayı değiştirmek çok iddialı bir kavram gibi geliyorsa sana, bu işi becerebilen adamlardan biri olduğunu söyleyebilirim gönül rahatlığıyla. Yazdıkların, en azından dünyayı yeniden sorgulamamıza neden oluyor. Bu da değişikliğin başlangıcıdır her zaman.

Sevgiyle.

Ali - 29 Mart 2001

Fesupanallah!

Merhaba Ali.

Şu lâfları sanki ben yazmışım da sen de bana geri yollamışsın gibi:

"Bir de, taaa çocukluğumdan beri, zayıf düştüğüm anlarda, bir derdimi, bir özlemimi anlatmaya çabalarken, hep "aaa benim de" diye sözümü kesti yakınımdakiler. En çaresiz anlarımda bile konunun kendileri olduğunu hatırlattılar bana. Ben de anlatmayı bıraktım uzun süredir."

Bu mektubu ansızın yayınlayabilirim, bilmiş ol.

Necdet - 29 Mart 2001

Yalnızlığın ayıp olduğu bir dünya

Merhaba Necdet.

Sebepsiz keyifler gibi, sebebi belli hüzünleri de oluyor insanın.

İşte şimdi, tam şu anda öyle bir şeyler duruyor yanı başımda. Belki elimin tersiyle itip dağıtabileceğim ama çekip gittikleri anda özleyeceğim hüzünler bunlar. Biriyle, çok sevdiğim ve bende bir resmi bile olmayan bir insanla aramdaki tek bağ oldukları için kovalayamıyor, dağıtamıyorum onları.

Seninle de onlar sayesinde tanıştık. Dibe vurduğum bir gece ve sırf ondan bir iz, bir işaret ararken internette, bir başka "yalnız" adama rastladım; anlatsın, anlatayım istedim. "Aç, açın halinden anlar her halde" diye düşündüm.

Öyle bir dünyada yaşıyoruz ki, yalnızlık "ayıp" biliyor musun? Oysa bir 'sonuç'tur yalnızlık. Birikmiş, üst üste gelmiş, yinelendiği için bıktırmış bir takım şeylerin neden olduğu bir sonuç. Elbette bir zırhtır da. Sınanmış ve her seferinde acıttıkları için göze alınamayan şeylere karşı bir zırh… Ve gereklidir de.

Bunu söylerken, Anglo-Sakson'vari bir pragmatizm anlayışı taşımıyorum ama gereklidir. Köşene çekilir ve içindeki bulanık zırıltılarla uğraşırsın. Başka bir yerden bakarsın dünyaya. Şansın varsa ilerlersin. Kafanı duvarlara vura vura, hoşgörüye çevirirsin içindeki öfkeyi. Hem evrenin merkezine oturtacak kadar önem verirsin kendine, hem de evrenin sonsuzluğunda hiç bir değerinin olmadığını görürsün. "Tas tas ışık dökersin" başından aşağıya. "Putların ormanından geçer, inandığın şeyleri mihenge vurursun yeniden."

Ve bir gece, aniden uyandığın ve kendinle baş başa kaldığın, o en temiz, o en dürüst anında, dünyadaki varlığının, tek amacının, adresi belli, belki elini uzatabileceğin mesafede duran bir insanın yüreğine dokunmak, o yüreği biraz olsun harekete geçirebilmek olduğunu itiraf edersin kendine.

Seninle tanıştığımız günlerde kafam çok karışıktı. Ve hâlâ da öyle. Bunu özür diler gibi söylemiyorum; bir tespit yalnızca. Bu karışıklıktan sağlıklı bir şeylerin çıkmasını umut ediyorum. Daha önce yazdıklarım, yazmakta olduğum ve ikiyüz sayfasını bitirdiğim romanı, 'zanaatımı' gözden geçiriyorum. Yetmiyor yazdıklarım. Okuttuğum kısıtlı sayıdaki insan, "çok güzel, mutlaka yayımlatmalısın bunları" derken, bir türlü istediğimi tam olarak yapamadığım hissinden kurtulamıyorum. Balzac gibi hepsini yakmak ve yeniden başlamak istiyorum her şeye. Kafamın içindekileri boşaltmak ve sıfırdan başlamak… "Ateşe el değdirilmez" türünden "sağlıklı" önyargıları bile yeniden ve bu sefer elimi yakarak öğrenmek istiyorum. Bizi yaratan her neyse kafamıza bir 'reset' düğmesi koymayı unutmuş işte.

Değişiyorum ve korkuyorum bu değişimden. Yıllar sonra ve yeniden Wilhelm Reich'ın, Türkçe'ye "Dinle Küçük Adam" adıyla çevrilen kitabını okuyor ve -dehşetle- yazılanların muhatabı olduğumu görüyorum. Oysa hep, yazan benmişim gibi okurdum o kitabı.

"İnsan beyni değirmen taşı gibidir. Arasına bir şey atmazsan kendi kendini öğütür" diye bir lâf olacaktı. İşte bundan korkuyorum aynı zamanda. Yıllardır öyle saçma sapan işlere harcıyorum ki enerjimi, bu ister istemez, kafamı da etkiliyor. Eve gelip de külçe gibi bir kenara çöktükten sonra doğru dürüst bir şey düşünemiyorum.

Otuz yedi yaşındayım. Araba temizleyerek yaşayacağımız kadar para kazanıyorum ve sevmediğim bir kentte yaşıyorum. Sokaklar düzenli, sosyal haklar bilmem ne, karnımız doyuyor, istediğimi yüksek sesle söylüyorum ama bastığım toprakta benden olan hiç bir şey yok. Hasbelkader geldiğim bu ülke gerçekten kaderim oldu ve galiba müebbet yedim.

Biliyorum, bunlar veya benzeri sorunu olan çok insan var. Belki de kendimi fazla önemsiyorum. Tek istediğim oturup yazılarımı yazmak ve bu iş de bana gitgide anlamsız geldiği için korkuyorum.

Öyle her önüne gelene dertlerini anlatan adamlardan değilim. Hatta anlatınca çıplak yakalanacağım kaygısı taşırım ve arkadaşlarım da kızarlardı bana anlatmadığım için. Fakat, her zaman bir başına taşıyamıyor insan. Kol, yen içinde kalmıyor bazen.

Bir babam vardı bir zamanlar. Pasa içen, geceleri ayakta duramayacak halde eve gelen, gelirken de mutlaka bir şeyler getiren bir baba… Gece yarısı naralarıyla uyanır ve o saate kadar içmesinin bedelini öderdik kardeşimle: İçimiz kazınarak baklava yerdik yarı uykuda. Ben on bir yaşındayken çekti gitti ve bir daha kimse görmedi onu. Çocuklarına bir şey öğretmedi.

Ama yokluğunda öğrendik bazı şeyleri. Manavdan sandık istemek yerine birbirimize sokularak ısınmayı, açlıktan geberdiğimiz anlarda ve arkadaş evlerinde bile bir şey yememeyi, kısacası, onurlu olmayı öğrendik sayesinde.

Onurlu olmak da, en başta, insanlardan bir şey istememek, istesen bile aynı soruyu iki kere sormamak demek benim için. Çocuklarıma da bunları öğretiyor, böylece onlara yapılabilecek en büyük kötülüklerden birini yapıyorum. On yıl sonrasının dünyasında, yalnız kalmalarını programlıyorum şimdiden. Bu öyle bir yük ki, kalkamıyorum bazen altından. Bu yüzden de dünyayı değiştirmek istiyorum. İçinde yaşayabileceğim, çocuklarıma kötülük yapılmayacak bir dünyanın özlemini duyuyorum. Bunun imkânsızlığı da anamı ağlatıyor.

Biraz "ben" oldu bu mektup; bağışla. İnsan her zaman bir başına taşıyamıyor ve "anlayacağını" bildiği birine aktarmak istiyor bazı şeyleri. Böyle bir hakkım yok belki ama bir sen varsın bunları anlatabileceğim. Kim bilir, belki bir gün ayaklarımı uzatır ve şöyle bir "oh" derim ben de.

O zamana kadar, izninle, arada bir yoracağım seni her halde.

Sevgiyle.

Ali - Berlin, 16 Mart 2001 (01:53)