Kemalizm bir tarihsel parantezmiş meğer…

Etyen Mahçupyan (Serbestiyet)

Toplumlar önceden belirlenmemiş bir dinamikle değişiyor. Anayasalar bugün, şu anda yaşamakta olan insanların nasıl yaşamak istediğine göre şekillenmek zorunda. Onlarca veya yüzlerce yıl önce yaşamış birilerinin tahayyülünü veri alarak bugünün insanlarına hayat biçmek her halde 'demokratik' diye vasıflandırılamaz.

Muhalefet eğer İttihatçılığa karşı bir alternatif geliştirmek istiyorsa, bu alternatifin Kemalizm olmadığını bir an önce idrak etmek durumunda.

Demokrat zihniyette, kapsayıcı kuşatıcı derinlikli ve gerçekçi bir Türkiye tasavvuru sunulmadıkça bu toplum şöyle veya böyle bir tür İttihatçılığı tercih etmeye devam edecektir.

* * *

Hep kaybediyorsan belki de yanlış oyunu oynuyorsundur

Dağhan Irak (Diken)

Modernlik, giyim kuşamla, alkol alıp almamakla ölçülmüyor. Ne kadar yurttaş olabildiğinizle ölçülüyor. Kaçımız bir sivil toplum örgütüne, derneğe üye? Kaçımız sendikalı, kaçımız partili? Kaçımızın her hafta katıldığı bir sosyal etkinlik, toplantı var? Kaçımızın mahallesinde o mahallenin sorunlarının konuşulduğu forumu, derneği var?

Türkiye'de en çok üyesi olan dernekler amatör spor kulüpleri, hemşehri dernekleri ve cami yaptırma dernekleri. AKP'nin örgütlendiği yerler yani. Biz de Twitter'a giriyoruz.

* * *

Seçim sosyolojisi: Modernlik, ulusallık, sınıfsallık

Gün Zileli (Artı Gerçek)

Seçimlerde en yoksul ve depremin en ağır darbesini yemiş bölgelerin iktidar partilerine bağlı kalmalarında şaşacak bir şey yoktur. Uçurumun kenarında yaşayan insanların kendilerini her an uçuruma düşecek gibi hissetmeleri onlardaki tutucu eğilimleri daha da körükler genellikle. Ellerinde her şeye rağmen yaşama umudundan başka bir şey kalmamıştır. Değişim acaba onlara ne getirecektir, bu meçhuldür. Var olanlara sıkı sıkı tutunmak, bu umutsuzluk ortamında onlara daha çok hitap eder. Yoksulluğun dayanılmaz boyutlara ulaşması ise aniden ve can havliyle ileri atılmalarına yol açabilir ama Türkiye henüz bu noktaya gelmiş değil.

* * *

Ne yapmalı? Millet İttifakı'nın başarısı, başarısızlığı

Ali Duran Topuz (Artı Gerçek)

Seçimin sonuçlarını Suriyeliler filân belirlemedi, yabancı vatandaşlar hiç belirlemedi. Bu argümanlara sarılanlar, sonuçları belirleyenlerin ön saflarında yer alanlar olabilir ama. Sadece iktidarla yarışacak nitelikteki ayrımcı, ırkçı, düşmanca tutumları nedeniyle değil, çalışma gereğinin yerini düşmanlık fikirleriyle doldurdukları için de.

Kürtler sandığa gitmediği için böyle oldu diyenler, başını iktidarın çektiği Kürt düşmanı partinin sıradan üyelerinden başka bir şey değiller. Bu iki grubun ortak özelliği aynı: Gerçekleri görmek ve değerlendirmek yerine, kinlerini, düşmanlıklarını gerçek yerine koyarak sonuç alma peşindeler. Yoksa, gerçekten sayılara baksalar durumun böyle olmadığını görürler. Bakmazlar çünkü hep alacaklı kalmak istiyorlar, borçlu olduklarını anlamak onlara göre değil.

* * *

Babanızın çobanı mıyız?

Ali Duran Topuz (Artı Gerçek)

Muhalefet mülteci düşmanlığı yaparken burada olmalarının sorumlusu olarak mültecilerin kendisini göstermekten başka bir şey yapmıyor pek, oysa onlar bir sabah kalkıp Haydi gidip Türkiye'de emek değerini düşürelim diye gelmediler, TC hükümetlerinin dahil olduğu savaş nedeniyle mecburen geldiler. Şimdi de birilerinin babasının çobanı olmak mecburiyeti içindeler.

İktidar elbette sadece onları değil kalan nüfus kesimlerini de babalarının çobanlığına razı etme yolunda. Yoksulluğun derinleşip genişlemesi iktidarın ekonomik beceriksizliğinin basit bir sonucu değil, tam da ekonomik politikalarının bir gereği. Sömürü çarkını deşifre etmek, çarkın dönüşünü durdurmak, çarkı kırmak mülteci düşmanlığıyla değil, mülteciler dahil çarka mahkûm edilenlerle beraber başka politikalar geliştirmekten geçer. Bu nedenle basit biryolsuzluk yapıyorlar, çalıyorlar nutkuyla yürümüyor işler, sömürü basit bir hukukî ya da ahlâkî çalma işinden çok başka bir şeydir ve sömürülenlerin bir kesimini düşman olarak görmek ve göstermek sadece o çarkı yönetenlere yarar.

* * *

Bu halk 'adam' olmaz mı?

Umut Can Güven (Vesaire)

Çoğu zaman verili koşullara razı gelen, sorumluluk almaya veya sorumluları eleştirmeye cesaret edememenin sonucu olan bu düşünce biçiminin en dominant özelliği, maliyetsiz olmasıdır. Bu düşüncelerin, sanki uzun mücadele yılları sonunda varılan damıtılmış bir tespit edasıyla ifade edilmesine aldanmayın. Genellikle savaşmadan teslim olan, çaresizliği baştan kabul eden bir tavırdır bu. Halktan söz ederken kendini o büyük, kaba, azametli, cahil, tepkisel kitlenin dışında bırakmanın verdiği ayrıcalıklı his… Büyük meselelere dair görmüş geçirmiş bir tonlamayla gizlenmiş çaresizliği beyan etme hâli… Büyük meseleler hakkında konuşurken büyük adamlar ve mağlûp etmesi zor düzen hakkında konuşmaktan kaçınma durumu… Hakiki bir değişimi, kişinin ataletini olumlayacak kadar imkânsız görmenin sağladığı konfor…

* * *

Doğal hastalanma halimiz: Milliyetçilik

Etyen Mahçupyan (Serbestiyet)

Milliyetçilik bir 'iradi cehalet' ideolojisi olması nedeniyle, toplumların kendi yanlışları ile yüzleşmesini engeller. Yanlışlar olabildiğince görülmez, ortaya çıktıklarında ise sorumluluk başkalarına atılır. Zaten öylesine şanlı bir tarihten gelmekte olan bir milletin yanlış yapabilmesini havsalamız alsa, bünyemiz rahatsız olur. Geçmişte nasıl yanlış 'yaptırılmış' isek pek pek şimdi de yanlış yaptırılmış olabiliriz ama yanlış bize ait denemez… Hatta her yaptığımız yanlış hak ettiğimiz bazı şeylerin başkaları tarafından engellenmesini ifade ettiği ölçüde bizi daha da mağdur ve haklı kılabilir…

Otoriter zihniyetten beslenen bir ideoloji olmakla birlikte milliyetçilik, sıradanlığı hazmedemeyen, ille de biricik olmayı tahayyül eden ataerkil toplumlarda da çok yaygın. Bunun altında yatan özgüven eksikliği de kendisini şişirilmiş ego ve hamasetle ortaya koyuyor. Bazen tarihe ve coğrafyaya 'damga vurma' öylesine psikolojik bir ihtiyaça dönüşebiliyor ki, sonuçta tarihe olumlu bir örnek olarak geçme ihtimali kalmıyor…

* * *

'Küstüm, oynamıyorum'

Ümit Kıvanç (Duvar)

Hakkında konuşacağım mevzu öyle sığ ki, dibi görünüyor. İstediği oyuncak alınmamış şımarık çocuk gibi davranmayı kendine hak gören büyükşehir densizlerinden sözedeceğim. Bu insanların, dillerine doladıkları işi sahiden yapıp çekip gitmek ya da en azından çenelerini kapatıp bize bulaşmamak gibi niyetleri de yok maalesef. Yahu ne kadar önemli yaratıklarsınız kardeşim siz! Evladınızı arabaya atıp götürdüler, cesedini yol kenarına mı attılar? Babanızın kalıntılarını, adam kaybolduktan yirmi sene sonra asit kuyusunda mı buldunuz? Hepinizi yere yatırıp postallarla üstünüzde mi dolaştılar, bok mu yedirdiler? Kızınızın bombayla parçalanmış minik bedeninin parçalarını tarladan mı topladınız? Cansız bedenini yanı başınızda, buzlukta mı tuttunuz sabaha kadar? Ulan, evi başına yıkılmış, en yakınlarını ve her şeylerini kaybetmiş insanların hangisi nerede, kime oy verdi, hangi şartlar altında oy verdiler, doğru dürüst bilmeden ama o depremzedeler de… diye atıp tutmaya da utanmadınız. Böyle haltları yeyip sonra da yüzsüzce insan içine çıkabileceğinize dair rahatlık belgesini nereden edindiniz? Söyleyeyim, sahte o. Düzgün insanın bulunduğu hiç bir yerde geçmez.

* * *

Pestisitin güvenli dozu yok!

Mesude Erşan (Diken)

Sentetik pestisitler, topraklarımızdaki karmaşık yaşam ağını bozuyor, toprak verimini etkiliyor. Toprak canlıları, topraktaki organik maddenin zenginleşmesi ve besin maddelerinin yeniden kullanılabilir hale gelmesi için çok önemli. Toprağın altındaki biyolojik aktivitenin azalması demek, toprağın karbon tutma kapasitesinin de düşmesi anlamına geliyor. Toprak, sahip olduğumuz en büyük karbon depolarından biri. Fakat gezegenimizdeki toprakların yüzde 30'dan fazlası, yanlış arazi yönetim politikaları yüzünden zarar gördü. Bir kısır döngüde, topraktaki eksik besin maddelerinin yerine konması için daha fazla gübre kullanılıyor, bu düzeyde gübrelenen bitkiler zararlılara daha çekici geliyor, bu da çiftçilerin daha fazla pestisit kullanmasına yol açıyor.

* * *

Ben Aleviyim ne demektir?

Orhan Gazi Ertekin (Kısa Dalga)

Bir defa Türkiye Cumhuriyeti bir kamu, bir ortak yaşam alanı inşa etmek anlamında bir başarı öyküsü değildir. Tam tersine iç savaşı daimi hale getiren bir rejim yaratmıştır. Daha açık söyleyeyim: Cumhuriyet kimlikçi bir rejim kurmuştur. Yurttaşlığa dayalı bir Cumhuriyet değildir. Olmamıştır. Türklük ve Sünnilik Cumhuriyet yurttaşlığının hem siyasal hem de toplumsal bedenini oluşturur. Türkiye'nin yasasının, yurttaşlığının taşıyıcısı işte bu bedendir. Bu beden siz değilseniz yasa ve yurttaşlık sizi taşımaz. Şiddet tam da bu nedenle rejimin sistemli bir örgütlenme ve faaliyet unsurudur. Türkiye hukuk biliminin en sık övündüğü iki şey; entegrasyon ve yasal eşitlik ise bir modern hurafeden ibarettir. Aleviler ve Kürtlere karşı toplumsal entegrasyon ve yasal eşitlik vaatlerinin kendi başına anlamlı olmadığı ve Cumhuriyetin toplumsal tarihi tarafından yalanlandığı da açıktır. Bu nedenle ırk ve mezhep ayrımcılığının evrensel öyküleri Türkiye için de fazlasıyla geçerlidir.

* * *

Bu cehennemden HDP'siz çıkış yok!

Dağhan Irak (Diken)

Türkiye kadar, kendi milliyetçiliğinin hem rehinesi hem meftûnu olmuş, başına ne geldiyse bundan geldiği halde bundan vazgeçememiş ülke azdır. Sözüm ona vatanımızı seviyoruz diye milyonlarca insanı kendi ülkesinden korkar hâle getirdik, birçoğunu göçe, dağa ya da mezara zorladık. Bu yolda semirttiğimiz eşkiya sürüsü, hayatımızın her alanını kontrol ediyor. Artık buna bir dur dememiz gerekiyor. Bu ülkeye adalet ve barış gelecekse, ancak herkese gelirse gelecek. Kendi küçük mahallelerimizde, korunaklı ortamlarımızda hiç bir şey yokmuş gibi davrandığımız yıllar geride kalalı çok oldu, dibimizde ayı bağırıyor. Gezi'den beri biliyor olmalıyız ki, Lice'yi vuran Kadıköy'ü de boğuyor, Cizre'ye saldıran Karşıyaka'ya da diş biliyor.

* * *

HDP ile birlikte Yeşil Sol Parti de kapatılabilir mi?

Orhan Gazi Ertekin (Kısa Dalga)

Şimdi bütün bu yazdıklarım size şaşırtıcı gelebilir. Çünkü siyaset ve hukukta kaba kalıplar üzerinde düşünmeye alıştırılmış bir ülke burası. Nitekim yasalar ve yurttaşlık meselesi bu ülkede ciddiye alınan bir mesele olmamıştır hiç. Ama bu yazının temel vurgusunu daha iyi anlamanız için size AKP hükümeti tasarısı olarak meclise gelen ve çözüm süreci yasası olarak adlandırılan 10. 07. 2014 kabul tarihli ve 6551 sayılı kanunu hatırlatırsam konunun siyaseten ve hukuken nereye yerleştirilebileceğinde fazla şüpheniz kalmayacağını tahmin ediyorum. Çözüm sürecinde bilindiği üzere Öcalan bir taraf idi ve tüm görüşmeler devlet gözetiminde gerçekleşti. Yani bir yasası bile çıkarıldı bu işin. MİT Müsteşarı da Öcalan için artikülasyonları güçlü dememiş miydi? Ve bir şeyi daha hatırlayalım: Devlet Bahçeli'nin HDP ve tabanını Öcalan'ın isteklerine uymaya çağıran sözleri çok eskide kalmadı. Değil mi? Bahçeli, HDP'nin istismarını engelleyen bir isim olarak zikretmemiş miydi Öcalan ismini?

* * *

Perinçek fenomeni (3) Harry Potter masalları

Halil Berktay (Serbestiyet)

Açıkçası, realiteden kaçacaksam, ben Harry Potter okumayı tercih ederim, Aydınlık okumak ve Ulusal Kanal seyretmektense. İlkinde, bunun tümüyle kurmaca bir âlem olduğunu biliyorsunuz hiç olmazsa. Perinçek'in evreninde yaşayanlar ise, sanırım ayırt edemiyorlar neyin reel, neyin fiktif olduğunu. Perinçek ise buraya, gerçekten yeni bir tabana oturarak, kendisine sosyolojik bir karşılık bularak değil, sürekli yokuş aşağı geliyor. Faydasızlaşarak geliyor. Köklü, oturaklı sosyal sınıf ya da katmanlar yerine, toplumun doku boşluklarındaki boş gezenin boş kalfası unsurlara yaslanarak geliyor.

* * *

'Yargılanacaksınız' çıkışları neden iktidarla bağı oy vermekten ibaret olanları da ürkütüyor?

Alper Görmüş (Serbestiyet)

Peki neden yargılanacaksınızcıların Bizim işimiz AK Parti'ye oy verenlerle değil, onların korkması için bir neden yok, biz sadece hırsızlıkların, yolsuzlukların, hukuksuzlukların birinci dereceden sorumlularından hesap soracağı sözleri inandırıcı bulunmuyor da iktidarın onlara telkin ettiği Görüyorsunuz neler diyorlar, görün işte, biz gidersek sizin için getirdiğimiz bütün kazanımları kaybedeceksiniz korkularının etkisi altında kalıyorlar?

Hiç şüphesiz en temelde bunun nedeni, yargılanacaksınızda ifadesini bulan öfkenin sadece somut hırsızlıklar, yolsuzluklar, hukuksuzluklarla değil; yüzeye çıkması ancak bilinçli çabalarla engellenebilen -bazen de engellenemeyen- 'kimlik antipatisi' ile ilgili olduğuna dair köklü inançtır.

* * *

Kartaca yıkılmamalıdır

Alper Görmüş (Serbestiyet)

2000'lerin başında isterlerse yüzde 99'la gelsinler (böyle lâflar vardı, hatırlayalım) 'Cumhuriyet düşmanları'nın iktidarının mutlaka yıkılmasını söyleyenler; bu amaçla harekete geçeceklerin yöntemini sorgulamayacağını ima edenler vardı… Bugün ise 'vatan ve İslam düşmanı damgasını vurduklarının iktidar hakkının olmadığını söyleyenler var. Çünkü bunlar gider onlar gelirse, Mekke düşer, Kudüs düşer!

Kartaca yıkılmalıdırdan Kartaca yıkılmamalıdıra… Aynı madalyonun iki yüzü: İdeoloji ve siyasetten ziyade zihniyete dair bir mesele; iktidar olmak bana hak, sana değil!

* * *

Türk halkı 'kalkınmadan ne anladığını' değerlendirmeli

Dr. Vandana Shiva → Metin Kaan Kurtuluş (T24)

Gıdanın süpermarketten alınan bir şey olduğunu düşünür hale geldiğimiz için tohumu pek umursamamaya başladık. Ancak süpermarketteki gıda ürünleri de yolculuğuna tohum olarak başlar. Eğer tohum yenilenebilirse, eğer tohum çeşitliyse, doğa da onu çeşit çeşit yenileyebilir. Ancak bir tohum tekrar kullanılabilir değil, genetiğiyle oynanmış ise gelir şehirden şirkete gider. Böylece rant olur. Bir tohuma yaptığın tek şey zehirli genler eklemekse onu nasıl yeniden icat ettiğinizi söyleyebilirsiniz? Tohum kendini üretiyor. Bir tohum ekerseniz, o size birçok tohum verecektir. Bu yüzden çiftçiler aynı zamanda besicidirler. Modern şirketlerin hedefi tohumların tekrar kullanılmasını önlemek ve ondan rant elde etmek. Bu yüzden ülkeler borca giriyor ve çiftçiler intihar ediyor. Sadece gerçek tohum çeşitlenir.

* * *

Enkaz ve atık kaldırmanın tekniği, ekonomisi ve ahlakı

Mustafa Öztürk → Gülsüm Ekinci (Serbestiyet)

Şimdi, bir yere hasar verirken bir kat zarar verirsiniz ama o hasarı kaldırmak için on kat maliyet çıkarırsınız. O bölgeye verdiğiniz hasarı kaldırmanın maliyeti, milyarlarca dolar eder. Bunun altını çizerek söylüyorum; doğru yönetmezseniz bu tip atıklar tehlikeliyi de geçtik, verdiğin yeri oksijensiz hâle getirir, karbonsuz hâle getirir ve tarım toprağının, suların içerisindeki tüm görünmeyen mikroorganizmaları anında öldürür. Bu aşamadan sonra geri kazanmaya kalktığınızda onlarca yıl harcamanız gerekir. Bölgede, afet öncesi çıkan yıllık evsel atık miktarı altı buçuk milyon ton. Ama bir anda depremlerle birlikte üç yüz milyon tona yakın bir yıkıntı atığı veya moloz oluştu. Yaklaşık üç yüz milyon ton atığı kaldırmak öyle oyuncak değil.

Bu atıkların döküldüğü yerlerde önümüzdeki süreçlerde yaşanabilecek en büyük sorunlardan biri, oluşacak ciddi bir hava kirliliği; rüzgâr estiğinde kalkan tozlar hâkim rüzgâr yönüne göre, bölgede yaşayanların, çalışanların soluduğu havayı kirletir; toprağa dökülür, toprağın kimyasını bozar, kimyasını öldürür.

* * *

On iki madde, on ikinci madde

Ümit Kıvanç (Duvar)

Lafın ucunu başladığımız yere bağlayacak olursak, Akşener ile -aslında belki onu da dar alanda oyuna mahkûm eden- partisindeki dangıl ırkçı zevatın itibarını, gücünü kıran Sergüzeşt'in hüsranla sonuçlanması, en azından şimdilik, ikinci bir iyimserlik kaynağı sayılabilir.

Atatürk posteri asılmış Saadet Partisi binası önünde toplanan CHP'li kalabalığın coşkun tezahüratı önünde, muhafazakâr partilerin oluşturduğu ittifakın cumhurbaşkanı adayı olduğu ilân edilen, etnik-dinî mahzurlar yüzünden kazanamaz addedilmiş mazbut siyasetçi, Ankara Katliamı Türkiye'sinin üretmesi beklenecek mahsûl değildi. Kim bilir, belki bizim gibi aklı evvel okur-yazar tayfasının vereceği -ya da elde onu tatmin edecek aday bulunmadığından vermeyeceği- tek oyun yeryüzünde kapladığı yer hakkında azıcık daha gerçekçi düşünmesinin vakti de gelmiştir.

* * *

Devlet yoksa ve para da geçmiyorsa

Çiğdem Boz (Artı Gerçek)

1980 sonrasında devletlerin bu dengeden uzaklaştığını biliyoruz. Bunun sonucunun eşi benzeri görülmemiş eşitsizlikler ve ekolojik yıkım olduğunu da biliyoruz. 2019'da patlak veren Covid salgını bu iki sonucu da gözler önüne seren bir süreç oldu. Pandemi aynı zamanda bizlere devlet ve piyasanın acizliğini gösteren ve bu yüzden de bu ikisi dışında bir çözüm arayışına girdiğimiz bir dönemdi. Bu süreçte özellikle mahallelerde-sitelerde komşularımızla kurduğumuz mikro ölçekli dayanışma pratikleri insanın yaratıcılık ve kolektif eylem kapasitesini göstermesi bakımından önemliydi. Bir anlamda bastırılan şeylerin geri dönüşüydü, unutturulan hikâyemizi hatırlamak gibiydi sanki.

* * *

İleri demokrasi: Halkın, bir kişi tarafından, bir zümre için yönetimi

Murat Sevinç (Diken)

20. Yüzyılda ve belli yüzleriyle günümüzde var olan bu tarz rejimlerin alâmetlerinden biri de aşağılayıcı, yok edici bir dil kullanmak. Muhataba her şeyi yapabilmek için onu değerli hiç bir şeye lâyık bulmamak gerekiyor. Bir insanı, diğer tüm niteliklerinden bağımsız, öncelikle insan olarak görmezseniz, evet, ona muamelenizde bir ölçünüz de kalmaz. Özellikle öfke tonuyla olağanlaştırılmaya çalışılan 'haşere' sözcüğünü ve muadillerini son zamanlarda sık işitmeye (bir futbol kulübü açıklamasında da olduğu gibi) başlamamızın nedeni bu. Yalnızca kızgınlık ve telâşın değil, siyasî rakibini ya da hazzetmediğini insan olarak görmeyi reddetme eğiliminin, siyasetinin sonucu. Muhatap haşere, toprak darül harp ve ilke, savaş hiledir… Ne kaldı geriye?

* * *

Karakter canavara dönüşmeden

Hayko Bağdat (Artı Gerçek)

Deprem öncesi, muhalefeti ve halkı sindirmek için hazırladığı zalim planların hepsi elinde patladı. Deprem öncesi, iktidarı zaten perişan haldeydi, seçimlerde kazanması neredeyse imkânsızdı.

Yeni bir planı yok. Şimdi ne yapacağını bilmiyor artık.

Ekran karşısına çıktığında yüzündeki ifadeye, alnındaki damarlara, mimiklerine, tavrına dikkat ediyor musunuz? Karakterin birazdan canavara dönüşeceği bir bilim kurgu filmi izliyor gibi hissediyorum kendimi.

Vücudu kas hafızasıyla davranıyor, en iyi bildiği refleksi veriyor. Kavga ediyor, küfür ediyor, saldırıyor, kafasındaki hayali düşmanlarla savaşıyor.

Sonucunu düşünerek, planlayarak, bilerek değil. Doğası gereği büyük bir öfkeye teslim olmuş halde, şaşkın bir halde geziniyor ortalıkta.

* * *

"Nerede Bu Devlet?"

Tanıl Bora (Birikim)

Kamu/kamusal, zamanımızda bilhassa ağır bir kriz içerisinde. Üç katmanlı krizden mi söz etmeli? Bir katman, az evvel kaba şemasını çizdiğimiz, devletin devlet olmaklığından kaynaklanan yapısal kriz.

İkinci bir katman, neoliberalizmin katmerlendirdiği kriz; devletin sosyal işlevlerinden soyunmasının, temel ihtiyaçları piyasalaştırmasının, taşeronlaştırmasının (devleti şirket gibi yönetmenin) yol açtığı kriz. Ki kamusal işlevlerinden soyunmuş o çıplak devlet, ilkel/ilksel veya kök devlete benziyor - yani yolu yine ilk bahsettiğimiz krize çıkıyor.

Belki üçüncüsü, Osmanlı-Türk devlet geleneği denen şeyin ve onun AKP iktidarında kazandığı biçimin yarattığı kriz. Sırtından attığı kamusal işlevlerin açığını telâfi etmeye çabalayanlarla hükümranlık rekabetine giren; enerjisinin azamîsini devletliğini teşhir etmeye, devletliğinin mehterini çalmaya hasreden bir devlet kapasitesi, kamu yararından hiç olmadığı kadar uzaklaşıyor.

Bunlar, şüphesiz iç içe geçiyor.

* * *

Dehşet, dehşet, dehşet

Anıl Olcan (1+1 Express)

Hatay'da OHAL'e rağmen yoğun bir asayiş problemi var. Şehre yığılmış onca askere, polise ve özel harekâtçılara rağmen yağma nasıl oluyor? sorusu cevaplanmayı bekliyor. Sağlık, arama-kurtarma, barınma ve yardımların dağıtımındaki organizasyonsuzluk güvenlik konusunda da ortaya çıkıyor. Güvenlik güçlerinin organizasyonsuzluğu hemen göze çarpıyor. Bazı sokaklar kaderine terk edilmişken, bazılarında onlarca polis ve asker köşebaşlarında nöbet tutuyor. Karanlık sokaklarda paramiliter gruplar devriye geziyor. Bu durum kimin ne olduğunun ayırt edilemediği, zaten güvensiz olan şehrin daha da güvensiz hale gelmesine yol açıyor.

Ancak, hâlâ şu soru ortada: Bu kadar büyük bir kolluk kuvvetiyle güvenliği sağlayamamak sadece organizasyonsuzlukla açıklanabilir mi? Ertesi gün tanışacağım bir depremzede bu soruya Hayır, bizim Hatay'ı terk etmemizi istiyorlar diye cevap veriyor.

* * *

Ders alacağımız bir deprem hikayesi: Erdoğan'ın müteahhit danışmanı

Ali Fırat Çelebi (Artı Gerçek)

Hamza Cebeci, Tehlikeli şekilde bina yaparak, ölüme sebebiyet vermek suçuyla yargılandı ve hapis cezası aldı. Peki sonra ne oldu? Çok değil depremin üzerinden beş yıl geçti, yerel seçimler kapıya dayandı. 28 Mart 2004 tarihinde yapılan seçimlerde, Düzce'de 20 vatandaşa mezar olan Işık Apartmanı'nı yapan ve hapis cezası alan Hamza Cebeci, AKP'den Üsküdar Belediye Meclisi Üyesi seçildi.

Hemen şaşırmayın, bu ülkede pervasızlık çarkı kopmuş pervane gibidir. Cebeci, üzerine üstlük depremde yaptığı bina yıkılmış, insanlar ölmüş ve bu konuda ceza almış bir isim olarak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi İmar Komisyonu üyeliğine seçildi.

* * *

İntiharı hatırlatan bir ölüm

Ayşe Çavdar (Medyascope)

Pek çok İslamcı Erdoğan'ın İslamcı olmadığını söyler ama hiç biri Erdoğan'ı inşa eden, kuran, kurgulayan duygu/düşünce evreninin İslamcılık olduğunu inkâr edemez. Pek çokları bu yüzden onun için özsaygılarından, itibarlarından, hatta çocuklarından vazgeçtiler. Bir hayalleri var mıydı bilmiyorum ama onları kaçtıkları her şeyden uzaklaştıracak, unutmak istediklerini unutturup, hasetlerinin ve hınçlarının tüm nesnelerini gözlerinin önünde parçalayıp betona gömecek birini bulmuşlardı nihayet. Üstelik paylarına düşeni de alıyorlardı. Meftunu oldukları devlette çeşitli pozisyonlar edindiler. Son demleriydi devletin. Gene söylüyorum, hıncın, hasetin ve hazzın verdiği esrimeyle ellerini attıkları her şeyi yıktıklarını, ele geçirme ve yükselme arzularının, ele geçirdikleri şeyi bir balyoz gibi parçaladığını fark edebilecek durumda değillerdi. Umurlarında da değildi zaten. Onlar için önemli olan nihayet kavuştukları zafer sarhoşluğunu sürdürmekten ibaretti. Cezbe halinde yıktılar ülkeyi. Şimdi de cezbe halinde enkazı saklamaya çalışıyorlar bizzat o enkazın altında kalmış ahaliden.

* * *

Depremler, Düşmanlar, Dostlar

İlhan Uzgel (Kısa Dalga)

Tek bir isim bulup, onu CIA ya da Pentagon ile ilişkilendirip, söylediklerini de ABD'nin politikası olarak tanımlamak. ABD gibi karar verme sürecinde her kafadan bir ses çıktığı, bütün tartışmaların anında medyaya sızdırıldığı bir devasa sistemde tekil bir tweet'i, yazıyı alıp onun üzerinden büyük oyun planlarını deşifre etmek gibi kolaycılık var. Çünkü bu kritik kuruluşların adını yazmak ciddi bir referans oluyor. Görevdeki bir istihbarat elemanının başka bir ülkenin siyaseti hakkında doğrudan yorumda bulunamayacağı, iktidarı açıktan hedef alamayacağı olmayacak bir iş iken, bunun Türkiye'de alıcısı çok oluyor.

* * *

Oğuzhan Uğur'a Devlet Dersi

Hayko Bağdat (Artı Gerçek)

Devlet dediğin mekanizma kutsal değildir, şimdi de değil.

Bir grup insan yönetir devleti. Devlet dediğin, o bir grup insanın çıkarı olur genelde. Ekmek kapısıdır devlet. Nurettin Nebati'dir, Mustafa Varan'ktır, Bekir Bozdağ'dır, Egemen Bağış'tır bazen.,

Terörle mücadele ediyorum diyen narkotik bir operasyondur, Mehmet Ağar'dır, Süleyman Soylu'dur, Alaaddin Çakıcı'dır, Sedat Peker'dir, Halil Falyalı'dır, Susurluk'tur devlet.

Katliamlarla, cinayetlerle, yağmalarla, çökmelerle ayakta durur devlet. Adalet isteyen, hak, hukuk isteyen, evlâdının kemiklerini isteyen hedeftir. Cumartesi Anneleri, Şenyaşar Ailesi yoktur. Yeşil vardır. Mehmet Ali Ağca, Veli Küçük vardır.

Barınma hakkı yoktur. Beslenme hakkı yoktur. Sağlık hakkı yoktur. Tatil hakkı, sendika, grev hakkı yoktur. Sezgin Baran Korkmaz, Jetpa Fadıl, Reza Zarrab vardır. Beşli çete vardır. Müteahhit vardır.

* * *

Ahlaksız ittifak

Eser Karakaş (Artı Gerçek)

Devlet de bu rant aktarımı karşısında o teyzenin bir vatandaş olarak merkezi devlet ve yerel devlet düzeyinde işlenen yolsuzluklara sessizliğini talep etmektedir ve bu talep karşılanmaktadır.

Çok iyi bilinen bir örnek vereyim.

Bir zaman aralığında (Damat Maliye Bakanı) Merkez Bankası piyasada birilerine doların piyasa kuru diyelim sekiz lira iken altı liradan 128 milyar dolar satmıştır, birilerine inanılması güç bir kaynak aktarılmıştır ve bu büyük suça o teyzeden, bu para en nihaî analizde kamu parası yani bir ölçüde o teyzenin parasıdır, hiç tepki gelmemiştir.

İşte Ahlaksız ittifak dediğim de tam da budur.

* * *

'Post-mortem' İslâmcılık: AKP

Tayfun Atay (Cumhuriyet)

İslâmcılığın kapitalizmle başa çıkmadığının; onun ağırlığı altında ezilip ütopik enerjisini kaybettiğinin; yeryüzüne değil cennete endeksli distopik bir mahiyete büründüğünün marazî bir göstergesi olarak ve küresel kapitalizmin kanseri gibi karşımızda duran IŞİD'e kendi toplumunun muhalif kesimlerini, Kürt'üyle, Alevi'siyle, seküler yaşamı benimseyeniyle yem edebilecek kadar gözü kara bir hareket var.

Hatta seçimi kaybedeceği, yolsuzlukların hesabını vermek zorunda kalacağı korkusuyla neredeyse ülkeyi yönetsel olarak IŞİD'e teslim edebileceği endişesi yaratan bir hareket var.

* * *

Böyle bir hareketi artık ne İslâmcılık, ne de post-İslâmizm karakterize etmeye yetmiyor. Olsa olsa bu, post-mortem İslâmcılıktır.

Türkçe, herkesin anlayacağı dille mi söyleyelim?

AKP, İslâmcılığın da mortu çektiği noktadır.

* * *

Kanmayın: Deprem cinayetleri de politiktir

Dağhan Irak (Diken)

Halkının yüzüne bakamayan, onu kendi varlığı karşısında 'vesaire'ye indirgemiş, yardımı geçtim, bir 'geçmiş olsun'u bile son yerel seçim sonuçlarına bakmadan lütfedemeyen bir nobranlık, bir hâlden bilmezlik hâkim. Tekmeci danışmanlar her halde yolda kaldı, yoksa çoktan gelirlerdi olay yerine. Hoş, danışmanın danışanı da yok ortada, işler biraz daha sarpa sararsa acilinden bir Afrika dış gezisi ayarlanır her halde yine. Biliyorsunuz, bizim ülkede felâket hâlinde ilk kurtarılacak kimdir, bellidir.

* * *

Ne Türk ne Türkçe: Bunun adı nefret edebiyatı

Yiğit Bener (Artı Gerçek)

Sizden farklı düşünen herkesi cehaletle, hainlikle ya da ırkçılıkla suçlayarak konuyu kapatmak o kadar kolay değil… Siz anlamaya gayret etmeden kestirip atıyorsunuz diye kimse dilini kesip oturmaz. Dilinizi ağırlaştırmayınız, dil kavgalarıyla dilinizi kurutursunuz sonra!

Diliniz böyle zifir olursa, her tartışmayı polisiye bir olaya ya da ihanet/cehalet suçlamaları sığlığına hapsederseniz, bu ülkenin insanlarını bu derece kutuplaştırırsanız, edebiyatçılar arasında bile birbirine hakaret etmeden edebi tartışma yapamaz hale gelirseniz, ülkenizin edebiyatının adı Türk edebiyatı olsa kaç yazar, Türkçe edebiyat olsa neye yarar?

Eğer kalemlerinizden sadece kan, kin ve irin damlayacaksa, böylesi bir edebiyata Türk ya da Türkçe değil, bambaşka bir isim yaraşır: Nefret edebiyatı!

* * *

Umut vahşi ve akılsız olmalıdır

Arundhati Roy (Serbestiyet + The Wire)

Kapitalizm artık uzatmalara oynuyor. Ne yazık ki kendini yok ederken gezegenimizi de beraberinde götürüyor.

Nükleer firmalar ve madencilik şirketleri arasında, ciddi bir rekabet vuku bulmakta.

Bu arada bizler ne yapıyoruz? Hepimiz hangi tanrılara dua edeceğimiz, hangi bayrakları sallayacağımız, hangi şarkıları söyleyeceğimiz konusunda kavga edip duruyoruz.

(…)

Sırtını duvara dayamış milyonlarca insan için umut ve umutsuzluk üzerine yapılan bu tartışmalar çok büyük bir lükstür. Nükleer bir savaş durumunda bunların hiç birinin bir önemi olmayacak. Böylesi bir savaş çok açık bir biçimde sonumuz olacak. Gerek iki tarafın da geri adım atmasının gerek de dünyanın geri kalanının devreye girmesinin zamanı geldi. Armageddon bize ikinci bir seçenek sunmayacaktır.

* * *

İktidar palavrayı niye seviyor?

Etyen Mahçupyan (Serbestiyet)

İktidar topluma bir masal anlatıyor… Gerçeklerle uyuşmasa da önemli değil. Güçlü bir şekilde ve ısrarla tekrarlanıp inançla taşındığında, toplumun da o masalın peşinden geleceğini ve bu sayede iktidar olmayı sürdüreceğini hesaplıyor. Yönetim sanatının bir 'masal anlatma' becerisi olduğunu, toplumun zaten bir masal beklediğini ve belki de bunun için bir 'masalcı baba'nın yetebileceğini öngörüyor.

(…)

Kişilerden söz etseydik muhtemelen tıbbî terimler kullanmak durumunda olurduk. Ne yazık ki hastalanmalar kurumsal ve yığınsal olduğunda ideolojilerin ardına gizlenebiliyor.

Meğer Erke Dönengeci bir erken uyarıymış… Anlamamışız, kondurmamışız… Şimdi karşımızda siyaset adına sunulan bir 'deliliğe davet' var.

* * *

Zamanın hızı ve tortusu

Ümit Kıvanç (Duvar)

Acaba, biz sıradan insanlarınkiler gibi, ucu bilemedin bir-iki kişiye dokunan dangalaklıklar değil de, büyük kötülükler yapanlar; hayatların kararmasına, sönmesine, insan kalabalıklarının sefaletine, mutsuzluğuna yolaçanlar, kıçtan ısıtmalı makam arabalarıyla toplumların haysiyeti üzerinden bir o yana bir bu yana geçenler, insanların geleceğe ilişkin umutlarını, azimlerini un ufak edenler, zalimce marifetlerin sahipleri, silâhsız ve korunmasız insanların sırtından kendilerini zengin eden büyük adamlar, güçlü adamlar, iktidara yaklaştıkça bu adamlar kadar beter hale gelen kadınlar… Bunlar nasıl başa çıkıyor, şu utanılan hadiseleri hep hatırlama haliyle? Madem bu genel insan hali, bunların başına da aynı şeyin geliyor olması beklenmez mi?

Vallahi şu basit soruya bile tereddütsüz cevap verilemiyor. Ya onlarda var olan bir özellik, bir haslet, bir organ, bir… Şey bizde yok ya da başımıza dertler açan bizdeki bir şey onlarda bulunmuyor. Haysiyet, kimine göre ciğerle kimine göre mideyle ilişkili. Yani göğsümüzün ortalarında bir yerde bulunuyor olmalı. Röntgende, MR'da falan gözükmüyor. Belki bazılarınınki tümör sayılıp alınıyor küçükken. Ya da siyasete veyahut iş hayatına gireceğinde gidip aldırıyor şahıs.

* * *

Sizin bulunduğunuz yerde de yerçekimi var! Ben söyleyeyim de

Süreyya Karacabey (Artı Gerçek)

Taşrada ya da kapalı bir çevrede yaşayıp kendini kitaplara emanet etmiş birinin yalnızlığı, kimsenin yalnızlığına benzemez, kendisi gibi düşünecek birini arar ve dünya tarihinin özgürlük ilham eden bütün metinlerini okuduğu halde, akşam eve giriş saatini denetlemelerine çaresiz gözlerle bakar. Bildiği hiç bir şeyin bir karşılığı yoktur, arkaik bir evrenden gelen sesler onu uyarır, kural koyar ve bu kurallara kayıtsız kaldığında cezalandırır.

İnsan bir yarılma yaşasa bile yolunu bulur, benzerlerini, ailesini arar ve bulur, onunla benzer düşlere sahip insanlar bir yerlerde mevcuttur ve ruhun göçebeliği bu anlamda zorunludur.

* * *

Tehlike: Dar bir kimliğin peşine düşmek

Yuval Noah Harari (Serbestiyet)

Her insan, insan yaratılışının tamamının varisidir. Kimlik arayışı içinde dünyalarını tek bir milletin hikâyesine hapseden insanlar, insanlıklarına sırt çevirmişlerdir. Bu insanlar, diğer tüm insanlarla paylaştıklarının değerini düşürüyor, hatta çok daha derin şeylerin değerini düşürüyorlar. Son birkaç bin yılda insanların tüm icatları ve fikirleri, kim olduğumuzun sadece üst kabuğunu teşkil eder. Bu kabuğun altında, bedenlerimizin ve zihinlerimizin derinliklerinde, insanlar var olmadan çok daha önce, milyonlarca yıl boyunca evrimleşmiş şeyleri barındırıyoruz. Bu derin gizem, hissettiğim ve düşündüğüm her şeyde kendini gösteriyor. Kim olduğumu anlamak için, birkaç bin yıl boyunca bir nehrin yakınındaki tepelerde yaşayan bir insan kabilesine nasıl ait olduğumla ilgili bir hikâyeyle kendimi sınırlamak yerine, bu gizeme kendimi açmalı ve onu keşfetmeliyim.

* * *

Keşke Allah kadınları yaratmasaydı?

Cemile Bayraktar (Serbestiyet)

Bugün, yaklaşık 25 yıl sonra, 28 Şubat'a ve devam eden etkilerine baktığımda zayıflamış bir zorbalık görüyorum. Afganistan'daki kaderdaşlarımın aynı zorbalıkla mücadelesinin daha zor ve daha uzun süreli olacağı düşüncesindeyim ve bu oldukça rahatsız edici geliyor. Çünkü kadın olarak kendi hayatınızla ilgili kararları sizin yerinize başkası vermeye kalktığında, hayatınızla ilgili kararları kendiniz alabilene kadar bir hayatınız olmuyor. Ve Afgan bir kadın olarak hürriyete ihtiyacınız olduğunu iliklerinize kadar hissediyorken, kendi tecrübenizden ve inancınızdan kadınların size destek vermesine ihtiyaç duyuyorsunuz. İslam'ın Müslüman kadınlar için baskı aracı olduğunu her fırsatta iddia eden ve sizi Taliban'ın elinden kurtarıp kendi demir kafesine sokmaya kalkanlara ihtiyaç duymuyorsunuz. Bu nedenle Afganistan'daki kadınlar, kardeşlerimiz, kaderdaşlarımız ters 28 Şubat yaşarken Müslüman kadınlar olarak, Türkiyeli Müslümanlar neden bu kadar sessiziz bunu anlamakta güçlük çekiyorum. Kabil Havalimanı'nı kimin yöneteceğini kadınlara uygulanan baskıdan daha çok konuştuk. Konuşursak İslam baskıcı olarak görülür diye mi korkuyoruz?

* * *

Savaş endüstrisi ve paralı askerler

Ayşegül Kars Kaynar (Artı Gerçek)

Özel askeri şirketlerin yaygınlaşmasıyla ulus devletlerin şiddet tekeli kırıldı diyebiliriz. Ama şunu da söylemek gerekir ki tarihsel bir bakışla bakacak olursak devletlerin en sıkı tutundukları ve en geç bıraktıkları tekel de şiddet tekeli ve bilhassa askerlik oldu.

Devlet tekeli bitti ve savaş piyasalaştı. Bir zamanlar köylülüğün ve zanaatın yaşadığı dönüşüm gibi savaşma bilgi ve tecrübesine sahip savaşçılar da proleterleştiler. Bir nevi savaş endüstrisi kendi ücretli işçileriyle birlikte doğdu.

* * *

Ölülerle konuşmak

Süreyya Karacabey (Artı Gerçek)

Ölülerle konuşuyorum ben. Sadece kendi için yaşamamış ölülerle, başka hayatlar için acı çekmiş, kısa ömrünü, başka bir hayat nasıl kurulur diye düşünerek geçirmiş ölülerle. Niye kaybolduklarını biliyor onlar ve başa dönseler yine aynı biçimde kaybolacaklar, bunu da ben biliyorum. Bu yüzden onlar sonsuz tekrarında bir hareketin. Bu yüzden Hrant'ın düştüğü yer hep aynı biçimde sislenecek, oradan çok uzak zamanlarda parçalanmış hayatlardan kalmış kederli çocukların Ermenice bir ağıtla usulca geçtikleri hep görünecek. Bir kadının dolu kalbi, orada durup hep ona seslenecek.

* * *

Sinan Ateş'e Ermeni Muamelesi yapılıyor, öyle mi?

Hayko Bağdat (Artı Gerçek)

Sinan Ateş'i sizinkiler öldürdü Alaattin Bey.

Bir Ermeni'nin öldürülmesinde hiç bir sorun görmeyen canavarlık, devlet, polis, jandarma, MHP'li kadrolar, uyuşturucu çeteleri falan bir olup öldürdüler Sinan Ateş'i.

Memleketin İçişleri Bakanı, savcısı, hakimi, polisi bu meselede katilin tarafındadır. Bildiğiniz işler yani Alaattin Bey. Sinan Ateş'e Ermeni muamelesi yapılıyor.

Zorunuza gidiyor mu gerçekten?

Türk'e lâyık gördüğünüz, uğruna mücadele verdiğiniz yaşam budur işte, siz ne zannediyordunuz?

Bir cinayet şebekesinin kendi vatandaşlarını öldürüyor olmasını ciddiye almıyor muydunuz?

Katillerin egemen olduğu bir rejimde nasıl yönetileceğimizi bekliyordunuz?

* * *

Bir mafya teşkilatlanması olarak parti-devlet rejimi

Dağhan Irak (Diken)

AKP, baştan itibaren öncelikle kendi çıkarını kovalayan bir siyasî hareketti, tüm sağ partiler gibi. Bu bakımdan, Demokrat Parti'den ya da Anavatan Partisi'nden pek bir farkı yoktu. Sağcılığın genel düsturu olan 'Bal tutan parmağını yalar'ı şiar ediniyor, yolsuzluğu günlük işlemin içine yerleştiriyordu. 2010'larda ise çıkar amacıyla suç işleyen bir siyasî örgütlenme olmaktan çıkıp siyasî parti görünümü verilmiş bir çıkar amaçlı suç örgütüne dönüştü. Asıl kimlik partiden mafya teşkilatlanmasına dönüşünce de işleri kitabına uydurabilmek amacıyla pek çok gayrıresmi/gayrikanuni teşkilat yaratıldı.

Bu tip teşkilatlanmaların prototipi olan ve vaktinde bizzat devletin pis işlerini görmek için kurulmuş MHP de 2015'ten itibaren iktidar mekanizmasına katılınca mafyalaşma hızlandı. 2018'de parti-devlet rejiminin ilânıyla beraber bu mafya teşkilatlanmaları, devletin içine eklemlendi. Bugün hangisi devlet, hangisi mafya ayırt etmek mümkün olmadığı gibi, böyle bir ayrım yapmaya çalışmak da beyhude.

* * *

Türkiye'de 13 milyarderin serveti 44 milyon kişinin servetinden fazla

Mühdan Sağlam (Artı Gerçek)

Elon Musk, servet dağılımı konusunda en acımasız örneklerden biri. Kendisinin muhteşem dehasının(!) tıkanması nedeniyle bu yıl servetinde bazı ülkelerin GSYH hasılasından fazla kayıplar oldu. Geçtiğimiz yıl 340 milyar doları olan Musk'ın serveti, 2022 sonundaki 170 milyar dolar düştü (o da bir anda buhar olmuş Merkez Bankası'nın 128 milyar doları gibi). Peki bu servete sahip Musk ne kadar vergi ödüyor?

Musk Türkiye'de memur ve bordrolu çalışan olmadığı için maaşı vergi dilimine girdiği anda kesinti olmuyor. Hatta neredeyse hiç olmuyor. ProPublic verilerine göre MuskIn, 2014-2018 arasında ödediği vergi oranı yüzde 3, 27. Musk bu konuda yalnız değil, nitekim bu kayırma uyarınca milyarderler sınıfı pandemi öncesine göre yani 2021, 2022 yıllarında toplam 2, 6 trilyon dolar servet kazandı. Oysa Oxfam'a göre multi-milyonerlerden yalnızca yüzde 5 gibi bir oranda vergi alındığında 2 milyar insan yoksulluktan kurtuluyor (yoksulluk sınırı hesaplamasında günlük 6, 85 dolar- 130 lira baz alındı.

* * *