Hayat tiyatro mu? Biz oyuncu muyuz?

Seyit Balkuv - 22 Temmuz 2003   t?m yaz?lar?

---

Uygun çalışma şartları, uygun donanım, tatminkâr ücret gibi bir işletme için gerekli olan tüm ihtiyaçları sağladığı halde orta seviye yöneticilerden yeterince verim alamadığını düşünen bazı yöneticiler çarelerden biri olarak "kişisel gelişim" semineri düzenler.

Çalıştığım şirketlerden biri, beyin yıkama, daha çok para kazanma, çalışanları robotlaştırma veya gerçekten kendisinin ve çalışanların şahsi gelişimine katkıda bulunma, veya günahları boynuna, hepsinin bilinmez oranlarda karışımı gibi bir amaçla böyle bir seminer düzenlemişti.

Sunucu işinin ehli son derece etkileyici bir konuşmacıydı. "Şüphesiz, hayat bir tiyatrodur ve bizler rolümüzü doğru anlama ve doğru oynama durumunda olan aktörleriz" diye söze başladı. Sonra, iş hayatında, evde, arkadaşlarımız, ailemiz arasındaki farklı davranışlarımızla, sahne, seyirciler, perde, alkışlar gibi benzetmelerle söylediklerini pekiştirdi.

Fakat, hayatın bir tiyatro olduğu fikri kafamın içinde hiç bir mesnet bulamıyor. Evet, ben yıllardır iş hayatı içindeyim, bir takım organizasyonlar içinde yer alıyorum, o organizasyonlardan para kazanıyorum, yeni doğmuş bebek gibi günahsız değilim, ama elimde bir çok maske olduğu, birini çıkarıp diğerini taktığım fikri, hele bir de bunun gayet doğal bir şey olduğu fikri zihnimde yer bulamıyor, bir yukarı bir aşağı hopluyor, hatta beni utandırıyor.

Zaman zaman benim de aynı çarkın içinde olduğumu düşündüğüm oluyor, ama bu bana ne şirin görünüyor ne de doğal. İnsanlar eksikiklerini tespit edip onarmak yerine neden maske takarak görmezlikten gelsinler ki? Motor yağ kaçırıyor. Onarmak yerine niye arabaya bir kat daha boya sürelim? Neden bu davranış doğal olsun? Tam tersi, bu eksiklikleri ortaya çıkarma, ne olduğunu görme fikri bana çok daha sempatik görünüyor. Ortaya çıksın ki ne olduğunu görelim anlayalım, böylece tedavisi için bir şans yakalayalım. Hatta böylece hayatın ilahi amaçlarından birini icra etmek için bir şans yakaladığımızı düşünecek kadar bile ileri gittiğim oluyor.

Ancak hayat-tiyatro benzetmesinin en azından doğru bir saptama olduğunu zaman içinde daha iyi anladım. Korkularımız, arzularımız, hayat enerjimizin düşüklüğü, zihnimizin tembelliği, maskemizin altına bakmamızı engelliyor. Böylece oluşturduğumuz bir kabuk içinde adına denge denen bir yol buluyoruz. Kabuğun direnci, kabuk içindeki kaynaşmalara dayanabildiği sürece denge korunmuş oluyor. Kabuğu kalın olanlar en kokuşmuş davranışlarda bile hasara uğramamış görünüyorlar. Ancak ince titreşimlerin ruhlarının derinliklerine tesir etmesinden mahrum kalıyorlar. Kabuğu ince olanlar kendilerini tanıdıkça dünyayı da tanıyor, ama bazen bu dikenli yollarda iz bırakıcı hasarlar alabiliyor.

Bence bir insanın kabuğuna veya kabuğunun içine dokunma durumundaysak dikkatli olmalıyız. Karşımızdakinin kabuğu ne kadar dayanıklı? Esnek mi, kırılmadan şeklini değiştirebilir mi? Yoksa kaya gibi sert ama cam kadar kırılgan mı? Dokunsan dağılacak gibi mi? Yoksa top patlatsan değişmeyecek kadar paslanmış birbirine kaynamış mı? Ona dokunmamız onu ne kadar çalkalandıracak veya kabuğunu ne kadar inceltecek? Ya bizim amacımız ne? Kabuğu inceltmek mi, yoksa çatlatmak, kırmak mı? Kabuğu inceltmenin bu dünyadaki önemli misyonlardan biri olduğunun bilinci mi? Yoksa, onun kabuğunu borbardımana tutarken kendi kabuğumuzu taşlaştırmak mı?