Çocukluk arkadaşları unutulmaz

Melih Özel - 15 Haziran 2012   t?m yaz?lar?

---

Ortaokul ikinci sınıfta tanıştık Atila ile. Sınıfta kalmıştı. O zamanlar, nedense, sınıfta kalmış çocuklara "iki yıllık" denilirdi. Zayıf uzun boylu bir çocuktu Atila. Benden uzundu, bir hayli hem de. Yaşça da büyüktü. "İki yıllık" olmanın dışında, okula da geç başlamıştı. Sakalları çıkmaya başlamıştı ki o yaş ve sınıftaki çocuklar için sık görülen bir durum değildi bu.

Kısa kesilmiş, koyu kumral saçlarını yandan ayırıyor ve sola doğru tarıyordu. Hafifçe çıkık elmacık kemikleri, çekik gözleri, beyaz teni ile sevimli bir yüzü vardı. "İki yıllık" olmaktan mı, yoksa, kişiliğinin bir yansıması olarak mı bilmem, ağırbaşlı bir hali vardı. Ama haytaydı.

Aslında uzaktan tanıyordum onu. Babası, oturduğumuz evin hemen önündeki dolmuş durağındaki minibüslerden birisinin şoförü idi. Akşamüzerleri ve en çok da tatillerde Atila'yı da görürdüm orada. Babasına "muavinlik" yapardı. "Örneeek evler, 75 eeevler, hemen!" filân diye bağırırdı, çocukluktan ergenliğe geçmeye çalışan çatlak sesi ile.

Okul başlayıp da sınıf arkadaşı olunca, bazen okuldan çıktığımızda, beraber yürür gelirdik bizim evin oraya kadar. Ben eve girerken o da babasının dolmuşuna takılırdı. Dedim ya biraz haytaydı, deyim yerindeyse. Ders çalıştığı filân yoktu. Okula da babasının zoru ile geliyor ve bunu söylüyordu da.

Okul başladıktan bir kaç hafta sonra sınıf öğretmeni tarafından oturma yerlerine müdahale edildi, yerler değiştirildi ve Atila benim yanımda oturmaya başladı. İlk bir kaç gün biraz tuhafıma gitti Atila ile oturmak. Düşünsenize 11-12 yaşındayız, daha çocuğuz. Ama Atila sigara kokuyordu. Hem de ciddi bir şekilde. Bir gün sordum: "Sen sigara mı içiyorsun?" diye. Çok rahat bir tavırla "Evet!" dedi. "Baban kızmıyor mu?" dedim. "Yakalayınca sopalıyor ama o da benim yaşımdayken başlamış oğlum" dedi. Sonra alıştım birlikte oturmaya.

Bana biraz yukarıdan bakıyordu. Toy, çocuk, hatta muhallebi çocuğu olarak görüyordu, fark ediyordum. Eski sınıfındaki çocuklarla bir araya geldiği zamanlarda, bir şekilde beni görürlerse, yüzlerindeki alaycı ifade çok dikkatimi çekiyordu. Aralarında fısıldaşıyor ve ardından gülüşüyorlardı.

Dersleri iyi, çalışkan bir çocuktum. Yaramazlığım, haytalığım yoktu. Benden 6 ve 8 yaş büyük iki ağabeyim vardı. Üniversitede okuyorlardı başka bir şehirde. Okuldan eve, evden okula giden nispeten renksiz bir çocuktum. Sokakta oynama çağım yavaş yavaş geçmeye başlamıştı ve okuldaki çocukların önemli bir bölümünün aksine, zamanımın çoğunu kitap okuyarak geçiriyordum.

Şimdi düşünüyorum da, Atila haklıymış benim için öyle düşünmekte. Düşünsenize, sürekli kitap okuyan, biraz bilmiş, dersleri iyi, sokakta aksiyonu olmayan, top oynamayı beceremeyen, kavga - dövüş bilmeyen, bir evin en küçük çocuğu. Dersler iyi diye, okulda öğretmenler tarafından da biraz kayırılıyor muydum acaba? Bu da katkıda bulunuyordu sanırım Atila'nın gıcık kapmasına. Bu yukarıdan bakış, sınav zamanları özellikle ufak tefek kopya vermeler söz konusu olunca ya da ödevlere yardım edilince birkaç günlüğüne geçiyor, sonra eski tas eski hamam oluyordu.

Arada ben de gıcıklık yapıyordum. Ama diyorum ya, bilmişlik yaparak gıcıklık yapıyordum. Meselâ "Oğlum senin adın Atila mı, yoksa Atilla mı? Hangisi doğru?" diye soruyordum. "Ne bileyim lan! Kafa kâğıdında Atila yazıyor!" diyordu kızarak. Üsteliyordum, "Peki, benim adımın doğrusu ne o zaman? Melih mi, Mellih mi?" diyordum. Küfrediyor, kovalıyordu beni, tehditler savurarak.

- "Sen evin önüne çıkma lan, ağzını burnunu kıracam senin!"

Sınıfta, ders sırasında ilgisi dağınık bir çocuktu. Başka şeylerle meşgul oluyor, uyukluyor ya da bana lâf atıyordu. Dersi dinlediğim ve sınıfın başarılı öğrencilerinden birisi olduğum için de durum öğretmenlerin dikkatini çekiyor ve Atila, öğretmenlerden fırçayı yiyordu. Bu durumun kabahatlısı olarak da beni görüyordu.

Beden eğitimi dersleri, Atila'nın benimle en çok dalga geçtiği zamanlardandı. Müfredat hâlâ öyle mi bilmiyorum. Nedense bizim öğrencilik dönemimizde Milli Eğitimimiz her çocuğun bir jimnastikçi olduğunu düşünüyordu her halde. Hatırlar mısınız? Amuda kalkmalar, kasadan atlamalar, yok birbirinin omzunun üzerine çıkmalar.

Beden eğitimi derslerinde nefret ederdim amuda kalkmaktan, kasadan atlamaktan, takla atmaktan filân. Zaten yapamazdım da. Amuda kalkmaya çalıştığım zamanlar benim için tam bir eziyetti. Küt diye düşerdim. Öğretmen ısrar eder, birilerine ayaklarımı tutturur, kızar söylenirdi. Atila hem derste hem de dersten sonra benimle acaip dalga geçerdi. "Koçum, ineklemekle olmuyor, bak. Kütük gibisin lani hi ho ho!" filân gibi lâflarla beni kızdırıyordu. Aslında kızdığım da yoktu pek, ama çocukluk işte. İtişip kakışıyorduk bu minvâl üzere.

Gene hatırlayanlar olacaktır, öğrenciliğimizde "İş Bilgisi Dersi" vardı müfredâtın bir parçası olarak. Şimdi düşünüyorum da aslında ne güzel bir dersmiş. Sanırım tornavida tutmayı, ağacı çatlatmadan vidayı sıkabilmeyi, çiviyi eğmeden çakabilmeyi orada öğrendik. Neler yapmadık ki? Akranlarım arasında hatırlamayan var mıdır, meselâ cilt yapmayı? Cilt bezi, beyaz tutkal, mukavva, sicim, yorgan iğnesi ve ipi gibi detayları hatırlar mısınız? Ciltbezini kabarcık bırakmadan mukavva üzerine yapıştırabilir misiniz? Bunu yapmak için ıstakalar olurdu küçük, tahtadan. İş bilgisi dersinde cilt yapmayı öğrettikleri gibi, o tahta ıstakaları da yaptırırlardı.

Bu dersi verebilecek öğretmen sayısının yetersizliğinden olsa gerek, iş bilgisi dersimize sosyal bilgiler öğretmeni İbrahim Bey girerdi. (Ayrıca, İngilizce dersimize de İş ve İşçi Bulma Kurumunun müdürü giriyordu. Valla yalan söylemiyorum). Sanırım İbrahim hoca, Bulgaristan'tan göçmen gelmişti ve belirgin bir Rumeli şivesi olan, ama bir o kadar da belirgin batılı bir anlayışa sahip, çok iyi bir insandı.

Bir gün geldi ve o haftaki projemizi "balıkçı iskemlesi" olarak açıkladı İbrahim hoca. Hani ayakları ortasından vidayla birbirine tutturulmuş, ortasında bir branda bezinden oturma yeri olan, açılır kapanır, portatif basit bir oturak. İkişer ikişer grupladı bizi. Biz de Atila'yla partner olduk.

İşte, ağaçlar kesilecek, ölçülecek, işaretli yerlerden delinecek, vidalanacak. Brandanın iki kenarına iki kalın ağaç sarılıp çakılacak. Sonra bu tahtalar ayakların uç kısımlarına çakılacak. Tamam!

Ağaçları işaretledik, kesilecek ve delinecek yerleri çizdik. Atila kesecek, ben de delinecek yerleri matkapla deleceğim.

Atila ilk parçayı aldı. Çizili yeri tezgâhın kenarına gelecek şekilde, tahtanın yarısını dışarıya uzattı. Sol eliyle dışarıdaki kısmı tuttu, sağ eliyle testereyi çizgili kısma dayadı. Testereyi biraz hızlı ve kontrolsüz biçimde aşağı yukarı hareket ettirirken, sol eliyle dışarıda kalan kısmı aşağıya doğru bastırıyor.

"Oğlum, dikkat et! Eline gelecek testere" dememe kalmadı. Tahta, daha kesilme işlemi tamamlanmadan kırıldı. Sol eli birden boşa çıkıp masanın altına doğru hızla kayarken, testere aşağı hareketini tamamladı ve sol kolu bileğinin üzerinden kesiliverdi. Ortalık birden kana bulandı.

Atila, can havliyle bağırırken herkes panik halinde bağırıp çağırmaya başladı. İbrahim hoca, nereden buldu bilmem, küçük bir havlu parçasını yaranın üzerine sıkıca sardı. Hemen yanında ben duruyorum. "Tut Melih burayı sıkıca" dedi. Sonra koşarak atölyeden çıktı.

Atila yerde oturuyor. Ben yanında çömelmiş durumdayım, elimde Atila'nın bileği. Havlunun kenarından hâlâ kan sızdığını görünce, Gökkuşağı Ansiklopedisinde okuduğum bilgiyi dile getirdim: "Havluyu tam yaranın üzerine koymuş hoca" dedim. "Biraz yukarından sıkmak lâzım aslındaki gelen kan azalsın!" Yazık, Atila'nın bet-beniz atık, canı yanıyor bir yandan. "Sıçacam lan ağzına, hıyar! Sırası mı lan ukalâlığın? Mahvoldu lan kolum" diye başladı sövmeye.

İbrahim hoca geri geldi o sıra. Atila'ya bakarak "Ben konuştum çucuğum" dedi. "Devlet Astanesinin acilinde bekliyorlar." Sonra bize döndü.

- "Kim gider Atila ile astaneye bakayım?"

Kimseden ses çıkmadı. "Ben giderim hocam!" dedim.

- "Tamam. Adi sen şimdi sıkıca tut Atila'nın bileğini. Gidin astanenin aciline."

İkiletmedik lâfı. Çıktık yola. Hastane, okula çok yakın. O zaman etraf bomboş. On dakikada yürüdük. Yol boyunca Atila bana epey bir sövdü. 'Yarayı açık bıraktım' diye, 'yaranın üst tarafını çok sıktım' diye, 'kolunu kalp hizasının üstünde tut dedim' diye. Açıklamaya çalışıyorum: "Oğlum, ansiklopedide okudum ben bunu. Kalbinin üstünde tutarsan kanamazmış. Bileşik kaplar gibi düşün…" diyorum. "Eşşoğlueşşek, ne diyosun lan sen!" diye basıyor kalayı.

Allahım, yarabbim! Düşünüyorum da şimdi. Nasıl bir sorumsuzlukmuş kolunda büyükçe bir kesik olan küçük bir çocuğu, yaşıtı bir başka çocuğa emanet edip, hastaneye, üstelik de yürüyerek yollamak. Demek 38-39 yıl önce normal kabul ediliyormuş bu davranış. Ne bileyim?

Neyse, vardık acile. Bu gün gibi hatırlıyorum siyah kıvırcık saçlı, simsiyah gözlü, topluca bir hemşire abla karşıladı bizi. O zamanlar hemşirelerin kolalı beyaz kepleri vardı başlarında. Ortasında kıpkırmızı bir hilal. İbrahim Bey'in onları aradığını söyledi. Sonra Atila'yı müdahale odasına alırken bana da "Sen şurda ellerini iyice yıka bakalım" diyerek odadaki lavaboyu işaret etti. O zaman fark ettim ellerimin bayağı kan içinde olduğunu. Ellerimi yıkarken doktor geldi. "Ben de gelebilir miyim içeriye?" dedim. Hemşire abla itiraz etti, ama doktor abi "okuldan beri getirmiş çocuk, gelsin bakalım" dedi.

Girdik içeri. Yarayı açmış, çevresini tentürdiyot ile boyamışlar. Kanama filân durmuş. Doktor abi, sonradan agraf denildiğini öğrendiğim tel zımba gibi bir dikiş malzemesi ile yaranın iki dudağını dikerken ukalâlıklarıma devam ettim: "Doktor amca, ben gelirken kanamasın diye yaranın üst tarafından sıktım, kolunu da yukarıda tutturdum" diye. İşlem bitti. Çıkarken doktor abi sırtımı sıvazladı, övücü şeyler söyledi.

Çıktık. Bizim evin oraya kadar yürüdük. Yol boyunca Atila pek bir şey söylemedi. Minibüs durağına geldik. Babasının arabasını uzaktan görünce "Sağol Melih!" dedi. Koşarak ayrıldı. Ben de okula döndüm.

O günden sonra Atila'nın bana karşı tavrında belirgin bir değişim oldu. O eski yukarıdan bakan, alaycı, kıl çocuk gitti, beni başkalarına karşı koruyan, adeta abilik yapan başka birisi geldi. Arada bir bilgiçlik yaptığımda etraftan dalga geçen ya da kıllık yapan olursa "oğlum bu herif doktora bile ukalâlık yaptı, siz kimsiniz lan" diye bana arka çıkıyordu.

Derslerdeki ilgisiz hali devam etmekle birlikte, bana bulaşmaz oldu. Okuldan sonra ya da tatil günlerinde eve girer çıkarken karşılaşırsak, eskiden yüzüme bakmazken, şimdi hal hatır soruyor hatta sohbet ediyordu.

Sene bitti. Atila bir kaç dersten ikmale kaldı, ama sonunda geçti sınıfı. Üçüncü sınıfta farklı şubelere düştük. Ama irtibat kesilmedi. Hem okulda, hem de minibüs durağında ahbaplık etmeye devam ettik. Minibüste giderken gelirken beni görürse, uzaktan sağ elinin işaret parmağı ile sol bileğini gösteriyor, sonra sağ elini kalbinin üzerine götürüp, başını eğerek, afili bir selâm veriyordu.

Ortaokul bitti. Tatil süresince de arada sırada karşılaşıp sohbet ettik. O yaz liseyi yatılı okumak üzere İstanbul'a geleceğim belli olunca, bir gün karşılaştığımızda Atila'ya söyledim durumu. Durakladı. "Çok iyi ya, çok iyi!" gibi bir şeyler söyledi. Sonra "Melih, sana bi şey söyleyeceğim. Oğlum, o gün bileğim kesildiğinde var ya, senin yaptığın kardeşliği hiç unutmayacağım biliyo musun? Öbür heriflerin hepsi korktular, sen delikanlılık yaptın. Sağol kardeş." dedi.

O yaz sonu lise için İstanbul'a geldim.

O yıl sonunda babam emekli oldu ve Afyon'dan ayrıldık. Bir daha hiç görmedim, ama hatıramdan hiç silinmedi Atila.

Çok uzun yıllar sonra bir yaz Afyon'dan geçerken, çocukluğumun mekânlarını dolaştım. (Bkz: "Çocukken yağmurun kokusu da başka") Bizim küçük taş evimizin önündeki o minibüs durağı hâlâ oradaydı.

Araçlar daha moderndi, simalar daha farklıydı.

Hem şoförlere baktım, hem de muavinlere, kolunda yara izi olan dostumu görebilir miyim diye.

Göremedim.